Ondanks opgelegde exportverboden worden chips van Nederlandse makelij nog steeds gebruikt in Russische wapens. Zo zijn chips van NXP, Nexperia en STMicro aangetroffen na analyse van Russisch wapentuig door de onderzoeksredactie van RTL Nieuws.
RTL Nieuws zegt gegevens van vijfduizend onderdelen geanalyseerd te hebben die de Oekraïense militaire inlichtingdienst heeft gevonden en heeft veiliggesteld. Het gaat om brokstukken van onder andere Russische drones, maar ook raketten en andere wapensystemen. Deze data is betrouwbaar en niet gekleurd, zo hebben de Nederlandse autoriteiten bevestigd, die ook beschikken over deze informatie.
Uit de gegevens blijkt dat 32 van de gevonden chips sowieso van Nederlandse makelij zijn. Ze zijn afkomstig van NXP en Nexperia, het bedrijf dat de laatste weken flink in het nieuws is, maar ook STMicro. Dat is een een Zwitserse partij, waarvan het hoofdkantoor te vinden is in Amsterdam. Zodoende valt het onder de Nederlandse exportregels en wordt het zo dus ook meegenomen in dit onderzoek.
Opvallend veel nieuwe chips
Opvallend is dat het veel gaat om relatief nieuwe chips, die geproduceerd zijn, nadat Rusland Oekraïne is binnengevallen. Die inval vond plaats op 24 februari 2022 en van de ruim driehonderd chips waarvan de productiedatum bekend is, is 44,5 procent gemaakt na genoemde datum. Op die dag werden door de Verenigde Staten direct exportbeperkingen opgelegd voor zulke technologie, terwijl de Europese Unie soortgelijke beperkingen een dag later oplegde. Die regels waren bedoeld om te zorgen dat Westerse elektronica niet terecht zou komen in Russische wapensystemen.
Van de 32 gevonden Nederlandse chips met een te achterhalen productiedatum, bleken er 21 geproduceerd te zijn na het begin van de inval. Verschillende gevonden hardware was nog geen jaar oud en dat is ‘zeer onwenselijk’ aldus het ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens het ministerie ‘staan ze hierover in nauw contact met de Oekraïense autoriteiten’ en ‘zet ze zich sterk in om de sacntieomzeiling van deze goederen tegen te gaan’. Het Nederlandse kabinet heeft al besloten om 36,5 miljoen euro vrij te maken om deze sancties nog beter na te leven.
Van de 5000 onderzochte onderdelen, kwamen er 686 uit Europa en daarvan kwam weer 379 onderdelen uit Nederland. Daarvan was 91 procent een chip, terwijl de rest bestond uit andere ‘elektronische onderdelen’ aldus het onderzoek.
Exportregels niet per se verbroken
Dat zulke nieuwe chips opduiken in militair Russisch wapentuig betekent niet per se dat de opgelegde exportregels zijn omzeilt. Dat kan onder andere doordat partijen chips kopen en vervolgens weer van de hand doen. Verschillende experts pleiten dan ook voor betere traceerbaarheid van zulke chips meldt RTL Nieuws. Ook strengere controles bij distribiteurs in risicolanden en een betere samenwerking tussen overheden en bedrijven om zo verdachte handelsroutes sneller te kunnen blokkeren moeten worden opgezet.
RTL Nieuws heeft proberen te achterhalen hoe het kon dat recente chips van de drie genoemde partijen zijn gebruikt in Russische apparatuur. Genoemde bedrijven gingen daar niet specifiek op in en brachten alleen algemene statements uit waarin ze lieten weten hun best te doen zich aan de regels te houden.