Als data de nieuwe olie is – zoals al te vaak wordt beweerd – wie is dan de baas van de oliebron? Ofwel: wie is verantwoordelijk voor data in jouw bedrijf? “Het is vaak een eindeloze discussie in organisaties”, stellen experts. En met de opmars van artificiële intelligentie staat die discussie op scherp.
Het was de Belgische IT-vereniging SAI.be die onlangs een data-rondvraag deed bij haar leden. En bij hun vraag over ‘wie in de organisatie het meest verantwoordelijk is inzake de opslag en analyse van data’ lagen de antwoorden uiteen.
Data is, zo blijkt uit hun resultaten, in veel gevallen per definitie een gedeelde verantwoordelijkheid. Enerzijds de CDO of CIO en anderzijds het IT-team of het gespecialiseerde datateam met de data-engineers, datawetenschappers en data-analisten. Dit laatste team met dataspecialisten werd in het onderzoek het vaakst naar voren geschoven als verantwoordelijke.
Data governance
Eigenlijk is het de kwestie hoe je als organisatie naar data kijkt, benadrukt Charlotte Ledoux, een expert in data en AI, en het beheer ervan. “Er is namelijk een fundamenteel verschil tussen data governance enerzijds en IT governance anderzijds”, stelt ze.
Bij data governance is het objectief om te zorgen voor onder meer de datakwaliteit, -integriteit, -security en -compliance, en dat in functie van businessgebruik. “Hier ligt de reikwijdte bij elementen als een data lifecycle, ownership en policies”, vervolgt Ledoux. En het zogenaamde ownership daarvan ligt niet bij de IT-afdeling. “Dat ligt bij de zogenaamde chief data officer, maar ook bij profielen als de data governance manager en de zogenaamde data stewards in een organisatie.”
En… IT governance
En de rol van IT in dit verhaal? “IT moet ervoor zorgen dat het aligneert met de businessdoelstellingen. En dat het risico’s beheerst en resources optimaliseert”, werpt Ledoux tegen. “En dan spreek je over onderdelen als IT-infrastructuur, cybersecurity en service management.”
Het zogenaamde eigenaarschap van deze taken en aspecten ligt bij de klassieke IT-afdeling. “Dan spreken we over de CIO en in zijn zog de CISO, de IT-manager en de enterprise architects.”
Een belangrijke kanttekening hierbij: we spreken voor dergelijk opzet en taakverdeling wel over grote of erg data-gedreven organisaties, geen klein en traditioneel bedrijfje met een handvol medewerkers.
IT beheert systemen, maar geen data
Zowel data governance als IT governance hebben op hun manier impact op de business, benadrukt Ledoux. “Bij IT gaat het dus om het ondersteunen van de businessobjectieven, het beperken van risico’s en optimaliseren van de IT-investeringen.”
Het data governance en het data-team draagt op een andere manier bij. “Hier draait het om het verbeteren van data-gedreven beslissingen, operationele efficiëntie en het zorgen voor compliance.”
Tot zover dus de theorie, in de praktijk loopt het anders, stelt Ledoux vast. “CIO’s beweren evenwel al te vaak dat data governance een taak voor hen is. En de chief data officers zijn het daar dan niet mee eens”, weet ze. “Het is een eindeloos debat in veel organisaties. En vandaar een grote bron van wrijving.” Toch lijkt het voor de data-expert duidelijk. “Laten we dit eigenlijk voor eens en voor altijd duidelijk stellen, want eigenlijk is het eenvoudig. In principe beheert de IT-afdeling de systemen, niet de data.”
Meer dan een CDO: een datastrategie
De vraag is natuurlijk ook of er in het bedrijf al überhaupt een CDO-rol bestaat en het niet allemaal bovenop de verantwoordelijkheden van de Chief Information Officer (CIO) komt. Want slechts een beperkt aantal organisaties (7 procent in België volgens het onderzoek van SAI.be) beschikt over zo’n CDO. Ook al is dat profiel de voorbije jaren flink komen opzetten.
Bovendien gaat het niet enkel om de postjes, maar ook om de inhoud, zoals dat heet. En inhoudelijk is er in organisaties nog wel wat werk, stelt ook Kevin Missoorten, lead data & AI strategy bij dataroots. “Want vaak hebben bedrijven nog een lange weg te gaan als het gaat om data-geletterdheid en -volwassenheid in het bedrijf”, vindt Missoorten.
Zo zijn, volgens hem, de basics nog niet uitgeklaard voor het gros van de belanghebbenden: wie gebruikt welke data, wie is eigenaar van welke data? “Vele bedrijven hinken achterop met hun datastrategie en de uitrol ervan”, meent hij.
Gedwongen kijken naar AI
En dan is er natuurlijk de aandacht rond AI. Want generatieve AI heeft sinds twee à drie jaar de wereld stormenderhand veroverd. Dat dit impact heeft op dataverantwoordelijken, heeft ook Kevin Missoorten kunnen vaststellen. “Want bij wie komen ze dan terecht? Organisaties wendden zich vaak tot hun data & analytics-teams voor advies, geleid door een Chief Data Officer (CDO) of soortgelijke functie”, stelt hij vast. “Ook suggesties of vragen van andere C-level collega’s komen allemaal terecht bij zo’n CDO die het zelf vaak nog volop moet ontdekken en verkennen…”
Want ook nu leven er veel vragen in organisaties. Wat betekent GenAI voor ons precies? Moeten wij hierop inzetten? Wat doen we al op dit vlak? Waar moeten we investeren? “Soms leidde dit tot frustratie bij sommige CDO’s die – ondanks een duidelijk plan van aanpak – ‘gedwongen’ werden om zo snel mogelijk naar GenAI te kijken, waardoor ze enigszins van hun oorspronkelijke missie werden afgeleid.”
Relevantere rol (maar ook complexer)
In het tijdperk van AI werd de rol van de CDO weliswaar relevanter. Maar de taak is er ook niet minder complex op geworden, aldus Missoorten. “De vragen en opdrachten rond AI komen vaak bovenop het jongleren met de typische uitdagingen van een datateam, zoals datakwaliteit.”
Bovendien is AI toch ook vaak een andere tak van sport. “Waar ’traditionele’ AI vaak vertrouwt op gestructureerde data, met rijen en kolommen, vereist het finetunen van een GenAI-model dat je content van betrouwbare kwaliteit is, content die dan bijvoorbeeld vaak komtvanuit platformen als Microsoft SharePoint. Dit was een bron van gegevens en informatie die voorheen voor hen meestal niet op de radar stond, maar nu ineens erg belangrijk wordt.”
In onbekend water
Deze ontwikkeling dwong CDO’s om hun stabiele aanpak te verdedigen en tegelijkertijd onbekende wateren te verkennen. “Kortom, ze hadden hun handen al vol met gestructureerde data, en dan kregen en krijgen ze in een snel tempo ook het ongestructureerde dataverhaal erbij. Een categorie waar ze mogelijk nog een aantal jaren van hadden gehoopt gespaard te blijven.”